Gdy rodzic stosuje przemoc wobec dziecka
Dziecko, niezależnie od tego, że jest małe, ma niedużo lat czy podlega władzy rodzicielskiej, pozostaje człowiekiem, a każdy człowiek ma niezbywalne prawa do godności, szacunku, żaden człowiek nie może być poddany poniżającemu traktowaniu i karaniu. Dziecko również.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa, iż władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
Ponadto osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Przykłady przemocowych metod wychowawczych:
- zawstydzanie (np. „taka duża dziewczynka, a nie wie, że trzeba powiedzieć <dzień dobry=””>”),</dzień>
- ciągłe krytykowanie (np. „znowu nie potrafisz odrobić lekcji”),
- ośmieszanie (np. „jak ty się ubrałeś, wyglądasz jak małpa w ZOO”),
- upokarzanie (np. „ty głąbie”),
- wyzywanie, obrażanie (np. „idioto”, „do niczego się nie nadajesz”),
- straszenie (np. „jeśli nie będziesz grzeczny, oddam cię do domu dziecka”),
- szantażowanie (np. „ja się dla ciebie tak staram, a ty nie potrafisz tego docenić”),
- grożenie (np. „oddam cię do domu dziecka”),
- czytanie prywatnej korespondencji dziecka,
- przeklinanie w obecności dziecka,
- krzyczenie na dziecko lub inną – ważną dla dziecka – osobę w obecności dziecka,
- nie reagowanie, gdy dziecku dzieje się krzywda,
- popychanie,
- niszczenie zabawek dziecka,
- rzucanie przedmiotami w obecności dziecka,
- krzywdzenie zwierzęcia należącego do dziecka,
- bicie, klapsy.
Co czuje dziecko, gdy doświadcza przemocy:
- przykrość,
- złość,
- upokorzenie,
- wstyd,
- bezradność,
- rozgoryczenie,
- strach,
- smutek.
Co myśli dziecko, gdy doświadcza przemocy:
- „o co mu chodzi?”,
- „czemu to robi?”,
- „chcę zapaść się pod ziemię”,
- „nienawidzę jej”,
- „ja mu pokażę”,
- „a właśnie, że będę tak robić”,
- „nie rozumie mnie”,
- „jestem beznadziejna/y”,
- „pewnie ma rację, a ja jestem głupi/a”.
Jak zachowuje się (lub chce się zachować) dziecko, gdy doświadcza przemocy:
- płacze,
- zamyka się w sobie,
- pyskuje,
- uderza w coś pięściami,
- ucieka do swojego pokoju,
- obraża się.
Konsekwencje doznawania przemocy przez dziecko są długotrwałe – na bardzo długo (na wiele lat) zalegają w dziecku, a potem dorosłym człowieku i często nie pozwalają mu działać konstruktywnie.
Czasem zdarza się tak, że wydaje ci się, że metody przemocowe przynoszą rezultat, na który liczysz, tzn. dziecko przestaje zachowywać się w niepożądany sposób lub zaczyna robić to, czego wymagasz. Dzieje się tak dlatego, że dziecko unika pewnych zachowań nie dlatego, że zrozumiało ich szkodliwość czy niestosowność – robi to z lęku i chęci uniknięcia ponownego upokorzenia ze strony rodzica.
Dziecko doświadczające przemocy od swoich rodziców jest „zalane” przykrymi emocjami, a w takiej sytuacji bardzo trudno racjonalnie myśleć i wyciągać wnioski.
Jako rodzic w procesie wychowania dzieci masz prawo odczuwać bezsilność, zdenerwowanie, irytację, złość, obawy, niepokój, rozdrażnienie i inne podobnie trudne emocje.
Jednocześnie jako rodzic masz obowiązek panować nad swoimi emocjami i wyrażać je w sposób, który nie rani dziecka.
Przykładowe metody radzenia sobie z trudnymi rodzicielskimi emocjami:
- Zastanów się, dlaczego odczuwasz złość. Czy rzeczywiście z powodu dziecka, czy może jest coś innego, co Cię denerwuje?
- Nazwij swoje uczucia, choćby tylko w myślach – oswoisz się z nimi i trudniej będzie im cię zalać, łatwiej je skontrolujesz.
- Jeśli możesz bezpiecznie zostawić dziecko (np. pod opieką innego dorosłego), wyjdź z pomieszczenia i uspokój się.
- Powiedz o swoich uczuciach w sposób konstruktywny, tzn. nie raniąc uczuć dziecka, najlepiej za pomocą komunikatu „ja”:
„Ja czuję…” (uczucie)
„… kiedy Ty…” (zachowanie drugiej osoby)
„… ponieważ…” (konsekwencje, jakie niesie dla ciebie zachowanie drugiej osoby),
np. „Złoszczę się, gdy po zabawie zostawiasz rozrzucone zabawki, bo się o nie potykam”. - Mów do siebie myśli uspokajające, prowadź ze sobą dialog wewnętrzny, np.:
– „Jest jakiś powód takiego zachowania, na pewno uda nam się porozumieć”,
– „Spokojnie, on/ona nie jest złośliwy/a, jest jeszcze mały/a i nie wie, jak poprosić o pomoc”,
– „Moje dziecko jest dobre, być może nie umie sobie z czymś poradzić”,
– „Poradzę sobie”,
– „Potrafię zachować spokój”,
– „Mogę poprosić o pomoc”,
– „To minie”,
– „spokojnie”,
– „100, 97, 94 …”,
– „Oddychaj głęboko, to Ci pomoże”,
– „Niedługo przestanie płakać”, - Na co dzień pamiętaj o swoich potrzebach: odpoczynku, chwili dla siebie. Zaplanuj coś, co wprawia Cię w dobre samopoczucie.
Opracowała: Agnieszka Szkutnicka